Zjawisko nadmiernej likwidacji produkcji trzody chlewnej w Polsce w ramach walki z afrykańskim pomorem świń.

Członkowie Stowarzyszenia z zaniepokojeniem obserwują skutki działań podejmowanych w celu zwalczania afrykańskiego pomoru świń. W ocenie części z producentów dotychczasowe rozwiązania legislacyjne nie tylko nie przyniosły wyraźnych efektów w opanowaniu sytuacji epizootycznej w polskich gospodarstwach trzodowych, lecz także pociągnęły za sobą negatywne (choć zapewne nieplanowane) skutki uboczne zagrażające całemu systemowi rodzimej produkcji mięsnej. Dzieje się tak dlatego, że zarówno regulacja wprowadzona rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 września 2015 r. w sprawie rekompensat za nieprzerwane nieutrzymywanie świń w gospodarstwie (Dz. U. poz. 1435 z późn. zm.) i ustawą z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 988) jak również procedura określona Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2015 r. w sprawie zwalczania afrykańskiego pomoru świń (Dz. U. poz. 754) pomimo słusznego ratio legis przyświecającego ustawodawcy - mają niewątpliwie charakter doraźny, a nie systemowy. W konsekwencji walka z chorobą trzody chlewnej i łagodzenie jej skutków finansowych odczuwanych przez producentów doprowadziła do niekontrolowanej likwidacji gospodarstw hodowlanych przez samych rolników. Już bowiem w przypadku samego podejrzenia wystąpienia choroby w gospodarstwach znajdujących się w obszarach zagrożonych ich właściciele niejednokrotnie decydują się na rozwiązanie problemu poprzez fizyczną eliminację trzody. W zmianie podejścia rolników z pewnością nie pomagają też przepisy o bioasekruacji i rekompensacie za nieprzerwane nieutrzymywanie świń w gospodarstwie. Nietrudno domyśleć się jaki wybór podejmie producent postawiony przed dylematem dostosowania gospodarstwa do programu bioasekuracji lub pobrania rekompensaty za ubój przymusowy. Oczywiście, rozwiązanie to może doprowadzić do eliminacji problemu choroby, ale jednocześnie powoduje powstanie równie śmiertelnego zagrożenia dla polskiego rynku rolno-spożywczego, tj. stałej likwidacji produkcji. To tak, jakby pacjentowi wyciąć chore płuca bez jednoczesnego przeszczepu w to miejsce zdrowego organu.

W ocenie Stowarzyszenia niezbędnym elementem systemowej walki z ASF powinno być także wspieranie producentów chętnych utrzymać produkcję trzody. W przeciwnym wypadku skutki mogą być katastrofalne zarówno dla rolników oraz krajowych zakładów mięsnych, jak również dla konsumentów i Skarbu Państwa. Według wstępnych danych GUS pogłowie świń w czerwcu 2019 r. liczyło 10 780,5 tys. sztuk, wykazując w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku spadek o 8,9%. Spadek pogłowia wystąpił we wszystkich grupach produkcyjno – użytkowych trzody chlewnej[1]. Dalsze utrzymywanie się takiego stanu rzeczy doprowadzi do pozbawienia producentów produktów wieprzowych bardzo ważnego surowca, który jest niezbędny do produkcji wyrobów tradycyjnych o szczególnych walorach smakowych. To zaś spowoduje całkowite uzależnienie się producentów od eksportu albo wejście w ich miejsce producentów zagranicznych. Pewnym jest natomiast, że ucierpi na tym konsument, bo dojdzie do znacznego wzrostu cen. Z oczywistych względów sytuacja ta odbije się również negatywnie na Skarbie Państwa.

Mając na uwadze powyższe zagrożenia, Zarząd Polskiego Stowarzyszenia Producentów Wyrobów Wędzonych Tradycyjnie zwróci się do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z prośbą o wyjaśnienie - jakie działania legislacyjne i systemowe zamierza podjąć MRiRW w celu:
1)    zatrzymania spadku pogłowia świń;
2)    wsparcia producentów trzody chlewnej wyrażających wolę dalszego prowadzenia hodowli;
3)    zachęcenia rolników do utrzymywania bądź (w przypadku przymusowej likwidacji) odnowienia hodowli;
4)    pomocy we wprowadzaniu programu bioasekuracji;
5)    przeciwdziałania i łagodzenia skutków spadku produkcji wieprzowiny krajowej;
6)    wsparcia producentów wyrobów mięsnych, w tym wyrobów wędzonych tradycyjnie pozbawionych dostępu do surowca krajowego.

O wynikach konsultacji będziemy Państwa informować na bieżąco. 

[1]https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/produkcja-zwierzeca-zwierzeta-gospodarskie/poglowie-swin-wedlug-stanu-w-czerwcu-2019-roku,10,3.html